درباره ما
درگاه پیش رو، به منظور عرضه محصولات و ارائه خدمات پشتیبانی در راستای حمایت از شبکه‌های اجتماعی داخلی راه‌اندازی شده است. از جمله خدمات اولیه‌ای که از طریق این درگاه برای شما کاربران و متولیان شبکه‌های اجتماعی ارائه شده به شرح زیر است:
۱. توسعه و بومی‌سازی، عرضه و پشتیبانی از موتور رایگان و متن‌باز توسعه شبکه اجتماعی «موتوشاب»
۲. ارائه مجموعه کاملی از توصیه‌ها خطاب به متولیان شبکه‌های اجتماعی، برای استقرار امنیت و حفظ حریم خصوصی کاربران در این وبگاه‌ها و ارائه بستری برای ارزیابی آن
۳. فرهنگ‌سازی، آموزش و آگاهی‌رسانی به کاربران شبکه‌های اجتماعی برای آشنایی با رفتار صحیح و امن در فضای مجازی
خدماتی که در این درگاه ارائه می‌شود، حاصل سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و حمایت سازمان فناوری اطلاعات ایران و مرکز ماهر و تلاش عده کثیری از متخصصان حوزه فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی و امنیت رایانه‌ای در مرکز راهکارهای اطلاعاتی هوشمند دانشگاه صنعتی شریف است.
هدف و ضرورت تشکیل درگاه شاب (شبــکه‌های اجتماعی بــرخط)
امروزه شاهد اقبال گسترده و فراگیر مردم به فضای مجازی و خدمات متنوع آن هستیم. توسعه و پیشرفت فضای وب، چه از حیث حجم کاربران و چه از حیث حجم محتوا و تنوع خدمات موجود، تا جایی افزایش یافته که بسترهای اینترنتی و مبتنی بر وب، از تمامی بسترهای انتشار محتوا اعم از کتاب، مجلات و روزنامه‌ها و حتی رادیو و تلویزیون پیشی گرفته‌اند. تحقیقات نشان می‌دهد در بسیاری از کشورها، نسل جوان به اینترنت وابسته‌تر است تا تلویزیون؛ چرا که حجم بیشتری از محتوا را از طریق اینترنت و خدمات مبتنی بر وب دریافت می‌نمایند.
یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین خدمات ارائه‌شده در فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی و به صورت کلان‌تر، رسانه‌های اجتماعی هستند. خوشبختانه در حال حاضر، شبکه‌های اجتماعی داخلی پا به عرصه گذاشتند و به تدریج در حال جذب کاربران به سوی خود هستند. این اتفاق نویدبخش آینده‌ای روشن برای شبکه‌های اجتماعی داخلی است که البته برای نیل به چنین آینده‌ای، نیاز است تا توسعه شبکه‌های اجتماعی داخلی را بیش از پیش حمایت کرد. البته چالش‌هایی نیز در این مسیر وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به بحث حفاظت از حریم خصوصی کاربران در این شبکه‌ها اشاره کرد. شبکه‌های اجتماعی داخلی بایستی با توجه ویژه به این گونه مسائل، ظرفیت جذب کاربران داخلی و افزایش کاربردهای اجتماعی خود در حوزه‌های مختلف را فراهم سازند.
هدف از راه‌اندازی درگاه شاب این است که توسعه شبکه‌های اجتماعی داخلی به شکلی سریع‌تر، امن‌تر، منطبق با اصول توسعه نرم‌افزار و بر اساس استانداردهای قابل ارزیابی و نظارت انجام شود، تا در جذب حداکثری کاربران موفق‌تر باشند.
محصولات و خدمات درگاه
محصولات و خدمات ارائه‌شده در این درگاه، نتیجه مجموعه وسیعی از تلاش‌های متخصصان فنی کشور است. از جمله مهم‌ترین این دستاوردها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. تولید و پشتیبانی موتور توسعه شبکه‌های اجتماعی (موتوشاب)
یکی از مهم‌ترین تلاش‌های انجام‌شده، توسعه و بومی‌سازی موتور توسعه شبکه اجتماعی «موتوشاب» و عرضه آن از طریق این درگاه است. از این نرم‌افزار می‌توان به عنوان چارچوبی اولیه برای تولید شبکه‌های اجتماعی قدرتمند بومی در کوتاه‌ترین زمان استفاده کرد. با در اختیار داشتن این نرم‌افزار، افراد می‌توانند بنیان‌گذار یک شبکه اجتماعی باشند و با حداقل توانایی و تجربه فنی در زمینه وب، اقدام به راه‌اندازی و مدیریت شبکه اجتماعی خود نمایند؛ شبکه‌های اجتماعی سازمانی، شهری و روستایی، دوستانه، تخصصی و هر نوع دیگری از شبکه‌های اجتماعی برخط.
استفاده از این موتور مزایای زیاده دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به سادگی استفاده و صرفه‌جویی در وقت اشاره کرد. توسعه شبکه اجتماعی فرآیندی پیچیده است؛ چرا که شبکه اجتماعی نرم‌افزار بزرگی است و ابعاد و فرآیندهای پیچیده‌ای دارد. به همین سبب استفاده از یک موتور آماده که مجموعه‌ای از نیازمندی‌های پایه و کارکردهای اصلی شبکه اجتماعی را از قبل در نظر داشته و آن‌ها را به صورت مناسب، با قابلیت تغییر و شخصی‌سازی پیاده‌سازی کرده است، زمان و هزینه توسعه شبکه اجتماعی را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
در راستای استفاده از ابزارها و تجربه موجود و همچنین بهره‌مندی از جوامع تخصصی توسعه‌دهندگان شبکه‌های اجتماعی برخط بین‌المللی، به عنوان زیرساخت از موتور تولید شبکه اجتماعی
«اکسوال»
استفاده شده که یکی از نمونه‌های متن‌باز و موفق موجود است. پس از انتخاب موتور اکسوال و انجام نیازسنجی توسط تیم‌های فنی و متخصص، اقدامات لازم جهت بهبود، ایمن‌سازی و بومی‌سازی این موتور و در نهایت تبدیل آن به نسخه ایرانی، تحت عنوان «موتوشاب» به انجام رسید. با وجود تغییرات گسترده‌ای که در راستای بهبود اکسوال انجام شد، در طی فرآیند ارتقاء و بومی‌سازی همواره تلاش شده است تا معماری اصلی این نرم‌افزار حفظ شود؛ لذا تا حد امکان از مجموعه وسیع افزونه‌ها و پوسته‌های موجود برای اکسوال که توسط جامعه تخصصی حول آن توسعه یافته‌اند، بهره‌برداری شده است. شایان ذکر است این مجموعه از افزونه‌ها و پوسته‌ها، به سادگی قابل استفاده توسط متولیان شبکه‌های اجتماعی و کاربران موتوشاب نیز است.
فعالیت‌های اصلی که در طی این فرآیند بر روی نسخه اصلی اکسوال صورت گرفت تا موتوشاب حاصل شده و آماده عرضه به کاربران ایرانی باشد، به صورت خلاصه در زیر آمده‌اند:
۱. افزایش امنیت، پیاده‌سازی سازوکارهای مقابله با حملات امنیتی و رفع آسیب‌پذیری‌های امنیتی نسخه اصلی
۲. پیاده‌سازی مکانیزم‌های شفاف‌سازی و حفظ حریم خصوصی کاربران در شبکه اجتماعی
۳. توسعه مجموعه وسیعی از افزونه‌ها و عرضه رایگان آن‌ها به کاربران
۴. تولید پوسته‌های جدید با هدف نزدیکی به فرهنگ و سلیقه کاربران ایرانی
۵. بومی‌سازی موتور و افزودن قابلیت پشتیبانی کامل از زبان فارسی، تقویم شمسی و غیره
۲. تدوین توصیه‌های امنیت و حریم خصوصی
خدمت دیگر ارائه شده در درگاه شاب، ارائه مجموعه توصیه‌های مدیریتی و فنی برای ایمن‌سازی و حفظ حریم خصوصی کاربران در شبکه‌های اجتماعی داخلی و سازوکار ارزیابی این شبکه‌ها است. به منظور نیل به این هدف، دو فعالیت عمده صورت پذیرفت.
اول، با مطالعه منابع تخصصی و برترین و به‌روزترین مقالات علمی در حوزه امنیت رایانه‌ای و حریم خصوصی و علاوه بر آن، تطبیق شرایط با نیازهای شبکه‌های اجتماعی داخلی، مجموعه‌ای از توصیه‌های امنیتی تهیه و تدوین شده‌اند. این توصیه‌ها خطاب به متولیان شبکه‌های اجتماعی هستند و بر مواردی تاکید دارند که با التزام به آن‌ها، می‌توان سطح امنیت نرم‌افزار و حریم خصوصی شبکه اجتماعی را تا حد بسیار خوبی بالا برد.
دوم، با در نظر گرفتن مجموعه توصیه‌های مذکور به عنوان معیاری برای سطح امنیتی و حریم خصوصی، سازوکاری برای ارزیابی شبکه‌های اجتماعی داخلی طراحی و پیاده‌سازی شده است. در این سازوکار، ابتدا بر اساس توصیه‌های موجود، مجموعه‌ای از پرسش‌نامه‌های امنیتی در حوزه‌های مختلف امنیت تهیه شد. سپس محاسبات مربوط به نحوه تجمیع نتایج توسط کارشناسان فنی طراحی شده و در نهایت خدماتی برای پاسخ‌گویی به پرسش‌ها توسط متولیان شبکه‌های اجتماعی و به شکل خوداظهاری آماده ارائه شد. نتیجه این فعالیت‌ها در قالب خدمت ارزیابی امنیتی شبکه‌های اجتماعی داخلی، از طرق مختلف (از جمله همین درگاه) به متولیان شبکه‌های اجتماعی ارائه شده است.
۳. فرهنگ‌سازی و آگاهی‌رسانی به آحاد جامعه
فرهنگ‌سازی در حوزه فعالیت امن در فضای مجازی با تمرکز بر روی شبکه‌های اجتماعی برخط با توجه به فرهنگ استفاده از این رسانه مهم اقدام دیگری است که به انجام رسیده و دستاوردهای آن در این درگاه به معرض نمایش درآمده است. در صورتی که متولیان شبکه‌های اجتماعی تمام تلاش خود را هم در راستای حفظ حریم خصوصی کاربران و امنیت مجموعه نرم‌افزاری خود به کار گیرند، بروز برخی اشتباهات ساده امنیتی از سوی خود کاربران، می‌تواند تمامی این تلاش‌ها را بی‌اثر کرده و کل مجموعه را با خطر مواجه نماید. بنابراین آگاهی‌رسانی به کاربران برای شناخت خطرات امنیتی موجود، آموزش رفتار صحیح و امن و همچنین فرهنگ انتشار محتوا و حضور در فضای مجازی (به‌ويژه شبکه‌های اجتماعی)، امری ضروری است. در این راستا با بهره‌گیری از دانش موجود و روش‌های شناخته‌شده و مرسوم، مجموعه‌ای از توصیه‌های امنیتی برای کاربران تهیه شده و در قالب مقالات آگاهی‌رسان و اینفوگرافی، از طریق این درگاه عرضه شده است. شایان ذکر است که این مجموعه، از مجراهای دیگر از جمله درگاه مرکز ماهر به صورت تدریجی به مخاطبین ارائه شده است.
خدمات این درگاه حاصل تلاش مشترک چندین مجموعه مدیریتی، فنی و پژوهشی عضو دولت و دانشگاه است. در ادامه به معرفی اجمالی سازمان‌ها و مراکزی که در تهیه و ارائه این محصولات مشارکت داشتند، پرداخته می‌شود.
مرکز راهکارهای اطلاعاتی هوشمند دانشگاه صنعتی شریف
مرکز راهکارهای اطلاعاتی هوشمند با هدف افزایش بهره‌مندی صنعت کشور از دانش موجود در گروه‌های تحقیقاتی و پژوهشی دانشگاه صنعتی شریف در حوزه فاوا شکل گرفته است. این مرکز با تکیه بر تجربه طولانی اساتید و پژوهشگران خود در اجرای پروژه‌های ارتباط با صنعت، درک مناسبی از ساختار سازمان‌ها و صنایع کشور داشته و تلاش برای هم‌راستایی توانمندی‌های فناوری و کسب‌وکار برای ارائه راهکارهای هوشمند را سرلوحه فعالیت‌های خویش قرار داده است. سامانه‌های فوق وسیع سازمانی، سامانه‌های برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP)، شبکه‌های اجتماعی، سامانه‌های اطلاعاتی، مدیریت دانش، کسب‌وکار هوشمند، راهکارهای هوشمند شبکه، سامانه‌های موبایل، سامانه‌های بلادرنگ، سامانه‌های زیرساختی و خدمات راهبری فناوری اطلاعات از نمونه‌های مهم فعالیت‌های این مرکز هستند.
