در آگاهی‌رسانی قبل در مورد کودکان و شبکه‌های اجتماعی با عنوان «امنیت و حریم خصوصی کودکان در شبکه‌های اجتماعی (۱)»، به بررسی خطراتی که در شبکه‌های اجتماعی متوجه کودکان و نوجوانان است، پرداخته شد. در این آگاهی‌رسانی به صورت کلان به نقش و مسئولیت‌های والدین در حفاظت از کودکان و حریم خصوصی آن‌ها در شبکه‌‌های اجتماعی پرداخته می‌شود. در آگاهی‌رسانی‌های بعدی این حوزه نیز به صورت جزیی‌تر نکات و ابزارهایی که والدین می‌توانند برای این منظور به کار گیرند بیان خواهد شد.

نقشی که والدین در شکل‌دهی به شخصیت یک کودک دارند بر کسی پوشیده نیست؛ طریقه لباس‌پوشیدن، آداب و معاشرت، عادات روزمره و حتی افرادی که کودک با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کند همه و همه می‌تواند به دلیل الگوگیری از والدین باشد. علاوه بر این، به‌کارگیری روش‌های تربیتی مناسب توسط والدین، می‌تواند همانند یک چتر کودک را از گزند روند‌های منفی که در دوره‌های زمانی مختلف در جامعه باب می‌شوند، در امان نگه‌دارد. این روزها در جامعه خودمان چه بسیار شاهد آن هستیم که والدین ابزارهای دیجیتال مختلفی مانند تبلت، گوشی همراه، ساعت دیجیتال و غیره را در اختیار کودکان خود قرار داده‌اند که قابلیت اتصال به اینترنت را داشته و بسیاری از آن‌ها دارای برنامه‌های مرتبط با شبکه‌ّهای اجتماعی هستند. این امر در کنار فرصت‌هایی که به وجود می‌آورد تهدیدات متعددی نیز در پی خواهد داشت که در آگاهی‌رسانی قبل راجع به برخی از آن‌ها بحث شد.

وجود شبکه‌های اجتماعی کودک‌محور با تعداد کاربران بالا و مضمون‌ آموزشی و یا تفریحی در کشور‌های پیشرفته، نشان‌دهنده فرصت‌های موجود در این زمینه است. در کشور ما تاکنون، شبکه‌های اجتماعی خاص‌منظوره برای کودکان کمتر رونق پیدا کردند. از طرف دیگر، به دلیل میل کودکان به پاگذاشتن در عرصه افراد بزرگسال و نیز جو موجود در جامعه، آن‌ها به عضویت در شبکه‌های معروف و عام سوق داده می‌شوند. در این صورت اگر نظارت کافی بر فعالیت کودکان اعمال نشود، وقوع آسیب‌های جدی انکار ناپذیر است.

عموما در شبکه‌های اجتماعی، محتوای بسیار گسترده‌ای در دسترس کودکان است؛ برای مثال بازی‌ها، گروه‌ها، فیلم‌ها و تصاویر همه و همه از اقلام جدا نشدنی از شبکه‌های اجتماعی هستند که ممکن است انتشار‌دهندگان آن‌ها، به این موضوع توجه نکرده باشند که احتمالا کودکانی با فرهنگ متفاوت نیز به محتوای آن‌ها دست پیدا خواهند کرد.

اصولا کودکان به دلیل آشنا نبودن با مسائل امنیتی و حریم خصوصی، بیشتر در معرض افشای اطلاعات خصوصی خود هستند. این اطلاعات تنها در حین ثبت‌نام کودک در وب‏گاه‌های سو استفاده کننده از این شرایط جمع‌آوری نمی‌شود؛ به عبارت دیگر، صرفا جلوگیری از ثبت‌نام کودکان در وبگاه‌های غیرمجاز، مشکل را حل نمی‌کند چرا که ممکن است یک کودک در یک شبکه اجتماعی مجاز، دوستانی پیدا کند که با ریختن طرح دوستی، قصد سو استفاده از اطلاعات شخصی کودکان داشته باشند. علاوه بر این ممکن است کودکان در قرار دادن اطلاعات شخصی خود بی‌مهاباتر عمل کنند. بنابراین لازم است تا والدین در درجه اول از محتوا و اطلاعاتی که کودکان خود در دسترس دوستان مجازی خود قرار می‌دهند، مطلع شوند.

ممکن است این دخالت در فعالیت مجازی کودکان برای آن‌ها ناخوشایند باشد. والدین بایستی با آگاهی‌رسانی‌های صحیح و آموزش کافی فرزندان خود را از خطرات موجود در شبکه‌های اجتماعی مطلع کنند و به آن‌ها بفهمانند که این‌ها همه برای مراقبت از‌ آن‌هاست. یعنی به عنوان مثال به همان‌ شکلی که به کودکان آموزش داده‌اند که در صورت عدم حضور والدین از برقراری ارتباط و صحبت با افراد ناشناس بپرهیزند، بایستی از ایجاد ارتباط با این‏ گونه افراد در فضای مجازی بدون حضور والدین، نیز پرهیز کنند.

طبق تحقیقاتی که توسط Intel Security‌ (با نام سابق McAfee) در مورد کنترل والدین بر فعالیت‏های فضای مجازی کودکان سن ۱۳ تا ۱۷ ساله در سال ۲۰۱۲ صورت گرفته است، مشخص شده است که در کشورهایی نظیر آمریکا که خطرات استفاده از شبکه‌‌های اجتماعی توسط کودکان بیشتر شناخته شده است، والدین ضرورت کنترل فعالیت‌های برخط فرزندان را دریافته‌اند و برای این منظور از روش‌های متفاوتی استفاده می‌کنند. برای مثال ۴۹ درصد از والدین از ابزار‌ها و نرم‌افزار‌های کنترلی استفاده می‌کنند تا از فعالیت کودکان در فضای مجازی آگاه شوند. ۴۴ درصد از والدین نیز از گذرواژه کودکان خود اطلاع دارند. باقی‌مانده این روش‌ها، مواردی مانند گرفتن وسایل ارتباطی کودکان از آن‌ها، استفاده از ردیاب‌های مکانی جهت یافتن مکان فرزندانشان و بهره‌گیری از مشاوره روان‌شناسی را در بر می‌گیرند. در شکل زیر این آمار قابل مشاهده هستند.

البته با توجه به فرهنگ اسلامی مسلط در کشور ما خطرات موجود برای کودکان ایرانی بسیار کمتر از کودکان آمریکایی است. اما با توجه به گسترش شبکه‌های اجتماعی و فعالیت‌های برخط مردم کشورمان، فرهنگ استفاده و امن‌سازی فضای مجازی نیز بایستی به طور گسترده مورد اهمیت واقع شود و رشد یابد تا از بروز خطرات برای افراد علی‌الخصوص کودکان که آسیب‌پذیرترین قشر جامعه هستند جلوگیری شود. برای این منظور همان‌طور که گفته‌شد نقش والدین اساسی است و بایستی با آگاهی‌رسانی مناسب اقدام به آشنا ساختن آن‌ّ‌ها با به‌روش‌ها،‌ ابزارها، دستگاه‌ها و .... مختلفی که برای این منظور به کار برده می‌شوند، نمود. در مطالب بعدی این حوزه، آگاهی‏رسانی‏های مفیدی برای این منظور ارائه خواهد شد.