اخبار
امنیت و حریم خصوصی اطلاعات مکانی
در مجموعه آگاهی‌رسان‌های «امنیت و حریم خصوصی اطلاعات زمینه‌ای» به معرفی اطلاعات زمینه‌ای پرداختیم و همچنین خطرات ناشی از انتشار بی‌رویه و ناآگاهانه این اطلاعات را به کاربران گوشزد کرده و راه‌کارهای اصلی جلوگیری از بروز خطرات مربوطه را معرفی کردیم. در میان دسته‌های مختلف اطلاعات زمینه‌ای که در آن مجموعه بیان شد، اطلاعات مکانی به صورت خاص از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند و مجموعه وسیعی از تهدیدات متوجه کاربرانی خواهد شد که در رعایت اصول امنیتی مرتبط با این اطلاعات کوتاهی کرده‌اند. لذا در این آگاهی‌رسان به توضیح دقیق‌تر اطلاعات مکانی و امنیت و حریم خصوصی کاربران در ارتباط با آن‌ها خواهیم پرداخت.
مهم‌ترین مسئله‌ای که در مورد امنیت و حریم خصوصی اطلاعات مکانی باید به آن توجه داشت، آگاهی شخص کاربر و توجه وی به اطلاعاتی است که به اشتراک می‌گذارد و یا اجازه جمع‌آوری آن‌ها را به سرویس‌ها می‌دهد. به طور کلی سه دسته اصلی از منابع می‌توانند حاوی اطلاعاتی از مکان کاربر باشند که باید به آن‌ها توجه داشت:
1. مطالبی که صراحتا منتشر می‌کنیم
یکی از اقلام اطلاعاتی که می‌تواند حاوی مکان فعلی شما باشد، گفتار و نوشتار صریح خود شماست! برای روشن‌تر شدن موضوع به مثال‌های زیر که همگی نمونه‌هایی از پیام‌های کاربران در شبکه‌های اجتماعی هستند توجه کنید:
- «امروز داریم برای عید خونه‌تکونی می‌کنیم. چقدر خرت‌وپرت توی انباری داشتیم خودمون نمی‌دونستیم!»
همین پیام ساده که ممکن است بسیاری از ما مشابه آن را در شبکه‌های اجتماعی با دوستان خودمان به اشتراک بگذاریم، به صورت ضمنی حاوی این جمله است که «من در خانه هستم». البته ممکن است حضور یک فرد در خانه خودش چندان اطلاع تهدیدآمیزی به نظر نرسد، اما مثال‌های خطرناک‌تری نیز وجود دارد:
- «آخر هفته با خانواده برادرم می‌خوایم بریم یه جای سرسبز کنار آب. دوستان کسی جای خوبی اطراف تهران سراغ نداره؟»
این پیام نه تنها حاوی این اطلاع است که «آخر هفته در خانه نیستم!»، بلکه اعلام می‌کند خانه فرد دیگری نیز خالی خواهد بود! فردی که به دلیل نزدیکی با این کاربر به احتمال زیاد در شبکه اجتماعی با وی دوست است. بنابراین در صورتی که شخصی با انگیزه‌های سوء در این شبکه اجتماعی حضور داشته باشد و اطلاعات نمایه این کاربر را مشاهده کرده و یا پیام‌های وی را مطالعه نماید، می‌تواند از خالی‌بودن خانه وی و برادرش آگاهی یافته و برای دزدی از این خانه‌ها برنامه‌ریزی کند.
مشاهده می‌کنید که حتی پیام‌های ساده و روزمره در شبکه‌های اجتماعی می‌توانند حاوی این‌گونه اطلاعات باشد. بنابراین باید توجه داشته باشید که چنین پیام‌هایی را در کدام شبکه اجتماعی و خطاب به چه کسانی منتشر می‌کنید. شاید انتشار این‌گونه پیام‌ها برای اقوام و دوستان مورداعتماد هیچ خطری نداشته باشد؛ اما باید پیش از انتشار آن، اطمینان داشته باشید که پیام شما به دست افرادی که فقط در شبکه اجتماعی «دوست» شما هستند ولی در واقع شناخت کافی از آن‌ها ندارید، نرسد. تنظیمات صحیح حریم خصوصی در شبکه اجتماعی یکی از راه‌کارهای مهم جهت پیشگیری از این‌گونه تهدیدات است.
2. تصاویری که به اشتراک می‌گذاریم
یکی از متداول‌ترین فعالیت‌هایی که ما در شبکه‌های اجتماعی انجام می‌دهیم، انتشار محتوای چندرسانه‌ای نظیر تصویر و فیلم است؛ محتوایی که به احتمال زیاد با دوربین‌های شخصی و تلفن‌های همراه خودمان تهیه کردیم و در خانه، محل کار یا مکان فعلی ما ثبت و ضبط شده است. به همین دلیل، ممکن است هر تصویر یا فیلمی که در شبکه اجتماعی منتشر می‌کنیم، بخشی از اطلاعات شخصی ما در مورد محل زندگی و کار را فاش کند! برای مثال، کاربری تصویر زیر را به همراه این متن منتشر می‌کند:
- «دیدن شهر از پنجره اتاقم رو بیشتر از دیدن هر منظره‌ای دوست دارم.»
با توجه به اطلاعاتی که از ساختمان‌های مشهور موجود در تصویر، موقعیت خیابان‌ها و به طور کلی جغرافیای شهر در دست است، می‌توان مشخص کرد که این فرد در کدام ساختمان زندگی می‌کند و می‌توان به همراه نام و نام خانوادگی کاربر که در شبکه اجتماعی موجود است، وارد ساختمان شد و طبقه و واحد دقیق وی را نیز از همسایه‌ها پرسید. لذا این کاربر بدون قصد و عمد، آدرس محل زندگی خود را در اختیار تمامی «دوستان» شبکه اجتماعی قرار داده است!
3. برچسب‌های مکانی
آخرین و حساس‌ترین منبع اطلاعاتی که می‌تواند به سادگی و بدون جلب‌توجه، اطلاعات مکانی شما را برای عموم افشا کند، برچسب‌های مکانی (Geotag) است که توسط دوربین‌ها و تلفن‌های همراه به تصاویر الصاق می‌شوند. در صورتی که به دوربین عکاسی یا نرم‌افزار شبکه اجتماعی موجود بر روی تلفن همراه خود این اجازه را داده باشید که برچسب مکانی شما را به پیام‌ها و تصاویرتان اضافه کند، دو فقره اطلاعاتی به هر پیام یا تصویر شما اضافه شده و به همراه آن منتشر می‌شوند؛ یکی بیان‌گر طول و دیگری عرض جغرافیایی شما در زمان عکاسی یا اشتراک پیام است. با استفاده از این دو فقره داده و ابزارهای موجود که به سادگی در دسترس همگان است، می‌توان به صورت دقیق محل مورد نظر را پیدا کرد.
برای مثال، یک کاربر از خودروی خود عکس گرفته و آن را برای فروش در یک شبکه اجتماعی عمومی قرار می‌دهد. در صورتی که برچسب مکانی به همراه این تصویر منتشر شده باشد، محل دقیق عکس بر روی نقشه مشخص خواهد شد. به این ترتیب کاربر بدون اطلاع، به تمام افرادی که با انگیزه‌های مثبت و منفی در آن شبکه اجتماعی فعالیت می‌کنند اعلام کرده است که خودروی خود را (که به دلیل فروش، احتمالا از آن استفاده نمی‌کند) در چه محلی پارک کرده است؛ مورد مناسبی برای دزدی!
همان‌طور که گفته شد، راه‌کار مقابله با این تهدیدات، آگاهی کاربران است. در صورتی که یک کاربر در زمان استفاده از نرم‌افزارها و سرویس‌های مختلف، فعالیت و اشتراک مطالب در شبکه‌های اجتماعی و این دست فعالیت‌ها، آگاهی خود را حفظ کرده و از انتشار اطلاعاتی که موجب بروز خطر برای وی می‌شوند، جلوگیری کند، می‌تواند به خوبی از تمامی امکانات شبکه‌های اجتماعی و فناوری‌های نوین استفاده کند بدون آن‌که نگران هیچ خطر یا تهدیدی باشد.
در نهایت، ابزارهایی که برای حفظ حریم خصوصی و امنیت اطلاعات کاربران در دستگاه‌ها و نرم‌افزارهای امروزی تعبیه شده است، تا حد بسیاری زیاد به کاهش خطرات کمک می‌کنند؛ به این شرط که از آن‌ها در زمان مناسب و به شکل درست استفاده شود. در آگاهی‌رسان‌های آتی، به بیان برخی نمونه‌های موجود از ابزارها و امکانات حفظ حریم خصوصی خواهیم پرداخت.
