اخبار
چگونه در شبکههای اجتماعی، حریم خصوصی خود را حفظ کنیم؟ (۶)
تنظیمات و گزینه‌های امنیتی و حریم خصوصی در شبکههای اجتماعی
در آگاهی‌رسانی‌های پیشین با عنوان «چگونه در شبکههای اجتماعی، حریم خصوصی خود را حفظ کنیم؟» مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و اطلاع‌رسانی‌ها برای حفاظت از حریم خصوصی افراد در شبکههای اجتماعی برخط ارائه شده‌است. در آگاهی‌رسان شماره (۲) از این مجموعه با عنوان «مطالعه سیاست‌های حریم خصوصی» به اهمیت سیاست‌های حریم خصوصی شبکههای اجتماعی برخط و بخش‌های پراهمیت آن پرداخته شد. در این آگاهی‌رسانی برخی از تنظیمات و گزینه‌های امنیت و حریم خصوصی اصلی که در شبکههای اجتماعی به طور عام یافت شده به صورت کلان مرور می‌شود. آن‌چه از این آگاهی‌رسانی می‌آموزید، نحوه استفاده عملی از این تنظیمات به صورت اختصاصی در یک شبکه اجتماعی خاص نیست، بلکه به صورت عام تنظیمات مرتبط با امنیت و حریم خصوصی که در یک شبکه اجتماعی برخط معتبر انتظار وجود آن‌ها می‌رود را معرفی و مرور می‌نماید
تنظیمات دسترسی به نمایه و اطلاعات آن
منظور از نمایه (Profile) در شبکههای اجتماعی مجموعه اطلاعات مرتبط با یک کاربر است که شامل مواردی مانند اطلاعات شخصی کاربر، محتوای تولیدشده توسط وی و یا محتوایی است که توسط دیگران برای وی تولید شده است. اطلاعات موجود در نمایه مسلما شخصی‌ترین بخش در شبکههای اجتماعی برای فرد هستند و بنابراین صیانت از این بخش یکی از مهم‌ترین کارهایی است که هر کاربر بایستی انجام دهد. در شبکههای اجتماعی برای دسترسی به نمایه هر کاربر پیوندی (Profile Link) مهیا شده است که با کلیک بر روی آن بخشی از اطلاعات نمایه وی که اجازه دسترسی به آن وجود دارد مشاهده می‌شود. گاهی اوقات کاربران علاقه دارند که این پیوند نیز از دیده‌های بعضی و یا همه کاربران پنهان شود، تا از برخی مشکلاتی جلوگیری شود.
در شبکههای اجتماعی برای این منظور امکانات متعددی مهیا شده است که در ذیل بخشی از معمول‌ترین آن‌ها نام برده شده‌اند:
- امکان تعریف دسترسی‌های ریزدانه برای اقلام داده‌ای متفاوت این بخش: معمولا یکی از نقاط تمرکز اصلی شبکههای اجتماعی در حوزه امنیت و حریم خصوصی امکان تعریف دسترسی‌های ریزدانه برای اقلام داده‌ای مختلف در نمایه است. مثلا این‌که کاربران بتوانند اطلاعات شخصی خود (مانند علایق، محل کار و زندگی، تاریخ تولد و غیره) را از سایر کاربران مخفی کنند و یا یک مطلب خاص را فقط برای برخی از دوستان خود قابل نمایش نمایند.
- امکان تعریف دسترسی برای پیوند نمایه: در شبکههای اجتماعی به صورت پیش‌فرض پیوند نمایه کاربران برای تمامی اعضای شبکه اجتماعی قابل دسترسی است. حتی برخی اوقات در این پیوند برخی از اطلاعات شخصی نیز نمایان است که باعث ایجاد خطر برای کاربران می‌شود. در صورت وجود امکاناتی برای تعریف دسترسی پیوند نمایه میتوان از بروز بعضی مشکلات و خطرات احتراز کرد.
- کنترل نمایش پیوند نمایه و یا اطلاعات نمایه در موتورهای جست‌و‌جو: موتورهای جست‌و‌جو در صورت اجازه دسترسی بیرونی به اطلاعات نمایه و پیوند آن توسط متولیان شبکه اجتماعی، آن‌ها را شاخص‌گذاری (Indexing) کرده و قابلیت جست‌و‌جو میان محتوای آن را فراهم می‌کنند. این کار ممکن است باعث شود که مشاهده‌پذیری اطلاعات کاربر به طور ناخواسته افزایش یافته و متناسب با آن خطرات درج اطلاعات محرمانه را نیز افزایش می‌دهد. در برخی از شبکههای اجتماعی امکاناتی برای جلوگیری از دسترسی موتورهای جست‌و‌جو به این‌گونه اطلاعات قرار داده شده است که میتوان از آن‌ها برای افزایش امنیت بهره برد.
- کنترل دسترسی برنامه‌ها و افزونه‌ها به اطلاعات نمایه: بسیاری از شبکههای اجتماعی از افزونه‌ها و برنامه‌های کاربردی متنوعی اعم از بازی، برنامه‌های تبلیغاتی هدفمند، سیستم‌های توصیه‌گر و غیره پشتیبانی می‌کنند. برنامه‌ها و افزونه‌های فراوانی از این میان برای کارکرد درست نیاز دارند که به اطلاعات شخصی کاربران دسترسی داشته باشند. این کار علاوه بر بعضی مشکلاتی که برای کاربران ایجاد می‌کند، بستر مناسبی برای متخاصمان و خرابکاران به وجود می‌آورد که با ساختن افزونه‌ها و برنامه‌های جعلی، به اطلاعات نمایه کاربران دسترسی پیدا کنند. عموما در شبکههای اجتماعی که از برنامه‌ها و افزونه‌ها پشتیبانی می‌شود، تنظیمات امنیتی برای کاربران مهیا شده است که دسترسی این برنامه‌ها به اقلام داده‌ای مختلف نمایه خود را کنترل نمایند. همچنین در برخی از این شبکههای پیش از فعال‌سازی یک افزونه امکان مشاهده دسترسی‌های لازم آن به اطلاعات نمایه وجود دارد تا کاربر بتواند در مورد استفاده یا عدم استفاده از آن افزونه تصمیم‌گیری کند.
در شکل زیر برخی از این دسترسی‌ها را در یک شبکه اجتماعی نمونه مشاهده می‌کنید.
- مسدودسازی (Blocking) و گزارش (Report): تقریبا اکثر شبکههای اجتماعی مطرح قابلیت مسدودسازی دارند. با استفاده از مسدودسازی می‌توانید ارتباطات خود را با یک کاربر خاص قطع کنید و از مشاهده اطلاعات خود توسط وی و یا ارسال محتوا توسط وی برای خودتان جلوگیری نمایید. در برخی از شبکههای اجتماعی با مسدودسازی کاربر، امکان ارسال درخواست ایجاد ارتباط و دوستی را از وی سلب می‌نمایید. در شکل زیر وجود این امکان را در یک شبکه اجتماعی مشاهده می‌کنید. در کنار این امکان، میتوان یک کاربر، یک گروه و یا یک مطلب خاص در شبکه اجتماعی را گزارش داد. با گزارش‌دادن می‌توانید مسئولین شبکه اجتماعی را از وجود تولیدکنندگان مطالب اسپم، غیراخلاقی و غیره مطلع کنید. مسئولین شبکه اجتماعی با بررسی درخواست شما متوجه وجود این مطالب و تولیدکنندگان آن‌ها می‌شوند و اقدام به حذف و یا متوقف کردن آن‌ها می‌نمایند.
کنترل و مدیریت نشست‌ها
هنگامی که شما از طریق یک دستگاه و یا مرورگر از شبکه اجتماعی استفاده می‌کنید، در آن برای شما یک نشست ایجاد می‌شود که در واقع مجموعه‌ای از اطلاعات شما در شبکه اجتماعی به صورت رمزنگاری‌شده است. مهم‌ترین کارکرد این اطلاعات حفظ ارتباط شما با شبکه اجتماعی است. با خروج (log out) از شبکه اجتماعی اطلاعات نشست منقضی شده و ارتباط شما با شبکه اجتماعی قطع می‌شود. در صورت عدم انقضای نشست شما در دستگاهی (رایانه، تلفن همراه، تبلت و غیره) که با استفاده از آن از شبکه اجتماعی استفاده می‌نمودید، نشست مربوط به شما ممکن است توسط کاربر دیگری غیر از شما مورد استفاده قرار گیرد (مثلا دستگاه شما به سرقت برود و یا مجبور شوید در دستگاه یک فرد غریبه به شبکه اجتماعی متصل شوید). در نتیجه با استفاده از نشست شما به شبکه اجتماعی و اطلاعات نمایه شما دسترسی پیدا می‌کنند که بسیار مخاطره‌آمیز است. این امر هنگامی خطرناک‌تر است که شما برای دسترسی به شبکههای اجتماعی از دستگاه‌های مختلف استفاده می‌کنید. برای جلوگیری از مشکلات و مخاطرات در شبکههای اجتماعی امکاناتی مهیا شده است که بعضی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- نظارت و کنترل تمامی نشست‌ها: یکی از مهم‌ترین امکاناتی که در شبکههای اجتماعی مورد استفاده قرار می‌گیرد، امکان نظارت و کنترل بر تمامی نشست‌های ایجاد‌شده در دستگاه‌های مختلف مورد استفاده است. با استفاده از این امکان میتوان این نشست‌ها را منقضی نموده و از استفاده از آن‌ها جلوگیری نمود. در شکل زیر نمونه‌ای از این امکان را در یک شبکه اجتماعی مشاهده می‌کنید.
- اطلاع‌رسانی از وقایع: در بسیاری از شبکههای اجتماعی امکاناتی برای اطلاع‌رسانی از وقایع مرتبط با کاربر به وی از طریق رایانامه، پیام کوتاه و غیره وجود دارد. البته کاربرد اصلی این امکانات، اطلاع‌رسانی محتوا‌ها، درخواست‌ها و سایر مواردی است که سایر کاربران انجام می‌دهند تا کاربر برای ورود به شبکه اجتماعی ترغیب شود. اما میتوان از این امکانات برای افزایش امنیت نیز استفاده شود. به عنوان مثال در صورتی که شبکه اجتماعی فعالیت‌های خود کاربر را به وی اطلاع دهد (یا تنظیماتی در این راستا داشته باشد)، اگر کسی از طریق یکی از نشست‌های باز کاربر به نمایه وی دسترسی یابد و فعالیت خاصی انجام دهد و یا با به دست آوردن نام کاربری و رمز عبور وی به شبکه اجتماعی وارد شود و نشست جدیدی ایجاد کند، شبکه اجتماعی این رخداد را از طریق رایانامه به کاربر اطلاع می‌دهد که در این هنگام بهترین عمل اتمام نشست مورد نظر و تغییر رمز عبور در شبکه اجتماعی است.
کنترل مخاطبان مطالب به‌اشتراک‌گذاری‌شده
یکی از مهم‌ترین چالش‌های کاربران در شبکههای اجتماعی کنترل محتوایی است که در این رسانه اجتماعی منتشر می‌کنند. کوچک‌ترین اشتباه در این مورد ممکن است باعث ایجاد خطرات متعددی برای امنیت و حریم خصوصی افراد مختلفی از جمله شخص تولید‌کننده محتوا، مخاطب محتوای تولیدشده و یا اشخاص دیگری که محتوا در مورد ایشان است (و یا در آن برچسب‌گذاری شده‌اند) می‌شود. برای کاهش این مخاطرات اولا کاربران بایستی ملاحظات کافی را در نظر بگیرند و از این که محتوای مورد نظر به دست چه کسانی خواهد رسید اطمینان حاصل کنند. ثانیا شبکه اجتماعی بایستی امکانات کافی برای کنترل کسانی که محتوای تولیدشده و یا به اشتراک‌گذاری‌شده به دست آن‌ها خواهد رسید را داشته باشند. در بسیاری از شبکههای اجتماعی معمول چنین امکاناتی وجود دارد؛ یعنی در هنگام ایجاد/بارگذاری یک مطلب و یا تصویر و یا اشتراک‌گذاری آن‌ها می‌توانید افرادی که می‌توانند به این محتوا دسترسی داشته باشند را به طور دقیق مشخص کنید. در شکل زیر این امکان را در یک شبکه اجتماعی نمونه مشاهده می‌نمایید.
