اخبار
امنیت کسب و کارها در شبکههای اجتماعی (۱)
امروزه ماهیت پرتوان شبکههای اجتماعی در ایجاد ارتباط در بستر مجازی در معرض توجه مدیران بنگاه‌های اقتصادی برای توسعه کسب و کار خود قرار گرفته است. روابط اجتماعی که این شبکه‌ها ایجاد می‌کنند نه تنها محرک فعالیت‌های کارآفرینانه هستند، بلکه می‌توانند بر عملکرد اقتصادی و نتایج فعالیت‌های فیزیکی این بنگاه‌ها در سطح جامعه نیز تاثیر گذار باشند. تحقیقات مختلف نشان داده‌اند که در کشورهای توسعه‌یافته‌تر (اقتصاد مبتنی بر کارایی و اقتصاد مبتنی بر نوآوری) شبکههای اجتماعی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر گسترش کسب و کارها و پیش‌برد اهداف اقتصادی بنگاه‌ها هستند.
در کشور در حال توسعه ما که به سرعت در حال گذر از اقتصاد و کسب و کارهای سنتی به سمت بسترهای مبتنی بر فناوری به خصوص فناوری اطلاعات است، استفاده از شبکههای اجتماعی به عنوان یک بستر ارتباطی مهم به شدت مورد توجه قرار گرفته است. در حال حاضر بیشتر نگاه‌ها در این حوزه به ارتباط میان مشتری و بنگاه (B2C) متمرکز شده است که معمولا با اهدافی مانند وفادارسازی مشتری، برندسازی، ایجاد فرصت‌ّهای بیشتر، تحلیل نیازهای مشتریان، بهبود رتبه وب‌گاه و پرتال‌های سازمانی و کاهش هزینه‌های تبلیغات و ... انجام می‌شود. علاوه بر این سازمان‌ها و شرکت‌ها با استفاده از قابلیتهای شبکههای اجتماعی، امکان استفاده از فرصت‌های متعددی مانند همکاری‌های کاری (داخلی و خارجی)، استفاده از هوش جمعی، افزایش ارتباطات، ایجاد انجمن‌های کاری و تجاری و ... برای گسترش و بهبود کسب و کار خود را خواهند داشت.
تلاش‌هایی که در این راستا توسط شرکت‌ها انجام می‌شود را می‌توان در قالب دو دسته قرار داد:
- استفاده از شبکههای اجتماعی موجود به عنوان بستر ارتباطی با مشتریان: با ایجاد صفحات اختصاصی و استفاده از بسترهای تبلیغاتی موجود در خود شبکههای اجتماعی صورت می‌گیرد.
- ایجاد یک شبکه اجتماعی اختصاصی در کنار درگاه شرکت: علی رغم هزینه‌بر بودن این روش، به علت امکان پیاده‌سازی مکانیزم‌های دلخواه و قرار گرفتن کل اطلاعات در اختیار شرکت، بعضی از شرکت‌ها اقدام به ایجاد شبکه اجتماعی خاص شرکت خودشان برای ارتباط با مشتریان و تبلیغات استفاده می‌کنند. در این شبکه‌ها معمولا بعضی بازی‌ها و امکانات تفریحی بر اساس برند کسب و کار مربوطه جهت جذب مشتریان ارائه می‌شوند. برای کاهش هزینه در این روش معمولا از موتورهای شبکههای اجتماعی (Social Network Engines) به منظور تسهیل ساخت و پیاده‌سازی شبکههای اجتماعی بهره برده می‌شود. یکی از رویکردهای مهم در این حوزه استفاده از شبکه‌ّ‌های اجتماعی سازمانی (Enterprise Social Networks) است. در این رویکرد یک شبکه اجتماعی برای تعاملات و تبادلات داخل شرکت و یا سازمان ایجاد می‌شود. معمولا این شبکه اجتماعی به صورت یکپارچه با سایر سامانه‌های سازمان علی الخصوص سامانه برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP) و ارتباط با مشتری (CRM) عمل می‌کند تا حداکثر کارایی را برای سازمان به ارمغان آورده و تعامل با کاربران و مشتریان تا آنجا که ممکن است تسهیل شود.
- ایجاد جنبه‌های اجتماعی به اقلام داده‌ای درگاه و سایر سامانه‌های سازمان یا شرکت و ایجاد اشیا اجتماعی: به جای ایجاد یک شبکه اجتماعی کامل، می‌توان در درگاه و سامانه‌ّهایی از شرکت که با مشتریان سر و کار دارند، برخی امکانات تعاملی ترجیحا حول اقلام داده‌ای مختلف به وجود آورد. به عنوان مثال می‌توان بستری برای بحث میان کاربران در مورد محصولاتی که در فروشگاه برخط شرکت به فروش می‌رسد ایجاد نمود. به اقلام داده‌ای که دارای جنبه‌های اجتماعی نظیر موارد فوق هستند، اشیا اجتماعی (Social Object) گفته می‌شود که تاثیر به سزایی در افزایش تعاملات مشتریان و شرکت خواهند داشت.
اقدامات انجام‌شده توسط کسب و کارها در حوزه شبکههای اجتماعی، بسیار موفق بوده است. به عنوان یک مثال به نتایج مطالعه‌‌ای که موسسه Deloitte در سال ۲۰۱۵ انجام داده است توجه کنید. طبق این مطالعه تاثیر شبکه اجتماعی Facebook بر اقتصاد جهانی بیش از ۲۲۷ میلیارد دلار است که ۱۴۸ میلیارد دلار آن تنها با فعالیت‌های بازاریابی دارندگان کسب و کار در شبکههای اجتماعی استحصال شده است.
در پیش گرفتن هر یک از این رویکردها مخاطرات امنیتی و چالشهای حفاظت از اطلاعات خصوصی متعددی ایجاد خواهند کرد که برای مقابله با آن‌ها بایستی سیاست‌ها و راه‌کارهای مناسبی اندیشیده شود. با توجه به فعالیت‌های مختلفی که یک سازمان، بنگاه اقتصادی یا کسب و کار می‌تواند در شبکههای اجتماعی داشته باشد، می‌توان این چالش‌ها را در چند گروه عمده دسته‌بندی نمود:
- چالشهای استفاده از بسترهای تبلیغاتی شبکههای اجتماعی: در این حالت تیم تبلیغات شرکت و یا سازمان که در شبکه اجتماعی به فعالیت می‌پردازند، دچار خطراتی مشابه کاربران عادی شبکههای اجتماعی هستند. تمامی موارد احتیاطی و اقدامات امنیتی که کاربران عادی شبکههای اجتماعی بایستی رعایت کنند بایستی توسط این تیم نیز به صورت کامل و دقیق رعایت شود. البته ذکر این نکته ضروری است که در اینجا با حریم خصوصی و اطلاعات تجاری یک شرکت و کسب و کار با تمامی کارکنان آن سر و کار داریم که ممکن است با به خطر افتادن آن‌ها شاهد مشکلات متعددی برای تمامی آن‌ها باشیم. بنابراین اهمیت رعایت موارد امنیتی و حریم خصوصی چندین برابر می‌شود که بایستی به طور مستقیم و مستمر از جانب مدیریت به اعضای تیم تبلیغات گوشزد شود.
- چالشهای ایجاد شبکههای اجتماعی و استفاده از موتورهای شبکههای اجتماعی به این منظور: راه‌اندازی شبکههای اجتماعی همانند تمامی نرم‌افزارهای دیگر مخصوصا نرم‌افزارهای تحت وب، چالشهای امنیتی و حریم خصوصی متعددی دارد که بایستی از سوی مدیریت از همان ابتدای کار دیده شده و مد نظر قرار گیرد، برای آن‌ها برنامه‌ریزی شود و اقدامات اساسی انجام گردد. توجه شود که به خطر افتادن این شبکه اجتماعی مخصوصا در صورتی که به نحوی یکپارچه با سایر سامانه‌های سازمان پیاده‌سازی شده است، به معنی به خطر افتادن تمامی اطلاعات سازمان خواهد بود که مسلما چالشهای بسیار جدی ایجاد خواهد کرد. استفاده از موتورهای شبکههای اجتماعی که امروزه بسیار مورد توجه قرار گرفته است باعث ایجاد مسائل و چالشهای جدیدی نیز شده است. در اطلاع‌رسانی قبل با عنوان «امنیت در موتورهای شبکه اجتماعی» نمونههایی از این چالش‌ها و برخی از مهم‌ترین راه‌کارهای مقابله با آن‌ها ذکر گردید.
- چالشهای ایجاد اشیا اجتماعی در درگاه شرکت و یا سازمان: همانند مورد قبل به دلیل بازشدن مجراهای تعاملی مشتریان به داخل درگاه و سامانه‌ّ‌های شرکت، امنیت و حفظ حریم خصوصی با خطرات جدی‌ای مواجه خواهد شد که بایستی برای آن‌ها برنامه‌ریزی شده و اقدامات لازم مد نظر قرار گیرد. عدم وجود این برنامه‌ریزی باعث شده که در بسیاری از موارد شرکت‌ها برخی از اقلام داده‌ای در سامانه‌های خود (که پیش از این به صورت داخلی و یا تحت شبکه انترانت سازمانی مورد استفاده قرار می‌گرفتند) را در اختیار عموم قرار دهند که امر بسیار خطرناکی می‌تواند باشد.
- چالشهای اطلاعاتی و نشت اطلاعات به خارج از سازمان از طریق فعالیت‌های کارکنان در شبکههای اجتماعی: استفاده از شبکههای اجتماعی در سازمان‌ها و شرکت‌ها نیاز به فرهنگ‌سازی دارد. بسیاری از فعالیت‌های کارکنان به صورت ناخواسته منجر به نشت اطلاعات سازمان یا شرکت در شبکههای اجتماعی می‌شود که ممکن است تاثیرات جبران‌ناپذیری بر جای بگذارند. این وضعیت در صورت وجود کارکنان بدخواه و متخاصم و یا هک شدن حساب کاربری بعضی از کارکنان جدی‌تر خواهد شد. در اطلاع‌رسانی‌های بعدی به این مورد بیشتر خواهیم پرداخت.
